Bạn đã bao giờ tự hỏi, làm sao để phục hồi sau đột quỵ, để cuộc sống trở lại bình thường?
Bạn đã biết,
Đột quỵ không chỉ là một cơn bão sức khỏe cấp tính, mà còn để lại những thay đổi lâu dài về thể chất, giao tiếp, nhận thức, cảm xúc, và tính cách.
Phục hồi sau đột quỵ không chỉ là một chặng đường khôi phục chức năng thể chất, mà còn là quá trình tái tạo lại những khả năng tinh thần và xã hội bị tổn thương.
Hãy cùng Bác Sỹ Ơi khám phá những thay đổi mà người bệnh có thể trải qua và những chiến lược hỗ trợ phục hồi sau đột quỵ hiệu quả trong bài hướng dẫn này.
Thay đổi sau đột quỵ và chiến lược phục hồi sau đột quỵ
Thay đổi về thể chất
Như bạn đã biết,
Co cứng cơ sau đột quỵ là một biến chứng phổ biến sau đột quỵ, nhưng không dừng lại ở đó.
Đột quỵ còn gây ra nhiều vấn đề khác nhau cho cơ thể,
Từ khó nuốt, rối loạn chức năng bàng quang và ruột, đau đầu, thay đổi về khả năng nếm và mùi, mất cân bằng, rối loạn thị giác, co giật và động kinh…
Xem thêm: Khó nuốt sau đột quỵ: Hướng dẫn toàn diện để phục hồi
Bảng dưới đây sẽ tóm tắt nhanh sự thay đổi và cách phục hồi thể chất sau đột quỵ
| Thay đổi | Ảnh hưởng | Chiến lược phục hồi |
| Yếu cơ và liệt | Trở ngại trong sinh hoạt thường ngày | Áp dụng liệu pháp vận động và bài tập phục hồi chức năng để cải thiện sức mạnh và khả năng di chuyển. |
| Mất cân bằng | Khiến nguy cơ trượt ngã và bị thương tăng lên | Kiên trì thực hiện các bài tập cân bằng sẽ giúp ích rất nhiều. |
| Mệt mỏi | Uể oải, cản trở bạn tham gia vào các hoạt động phục hồi. | Điều chỉnh lịch trình hoạt động và nghỉ ngơi hợp lý, duy trì chế độ ăn uống lành mạnh. |
Xem ngay: 7 Bài tập giảm co cứng cơ sau đột quỵ, phục hồi thể chất
Thay đổi giao tiếp và nhận thức
Đột quỵ có thể gây ra các trục trặc trong não bộ, bao gồm khó khăn trong việc tập trung, ghi nhớ, lập kế hoạch và giải quyết vấn đề.
Nó cũng có thể gây ra apraxia –rối loạn ngôn ngữ; bạn không thể di chuyển hoặc kiểm soát cơ thể mình một cách có ý thức, cũng như gặp rối loạn về nhận thức vị trí và di chuyển.
Thêm vào đó, có thể có các vấn đề về nhận biết, bác bỏ hoặc phủ nhận tình trạng của bản thân (anosognosia), không nhận ra sự vật hay sự việc (agnosia), và không chú ý được những vật ở một bên cơ thể (bệnh sợ khoảng trống).
Bảng dưới đây sẽ tóm tắt nhanh sự thay đổi và cách phục hồi nhận thức sau đột quỵ
| Thay đổi | Ảnh hưởng | Chiến lược phục hồi |
| Khả năng nói | Khả năng giao tiếp bị ảnh hưởng do Aphasia, làm giảm khả năng nói hoặc hiểu ngôn ngữ. | Tham gia liệu pháp ngôn ngữ và giao tiếp để cải thiện và thích nghi. |
| Đọc và viết | Đọc và viết trở nên khó khăn, làm gián đoạn việc học tập và làm việc. | Áp dụng các phương pháp khắc phục như công nghệ hỗ trợ và bài tập nhận thức cụ thể. |
| Tập trung và nhớ | Sự suy giảm trí nhớ và khả năng tập trung ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. | Tiến hành các trò chơi trí tuệ và bài tập nhớ để cải thiện và duy trì khả năng nhận thức. |
Thay đổi cảm xúc và tính cách sau Đột quỵ
Trải qua đột quỵ chắc chắn sẽ mang đến những làn sóng cảm xúc, có thể làm thay đổi hành vi của bạn. Những thay đổi này là phản ứng trước dòng cảm xúc như sốc, phủ nhận, tức giận, đau buồn và cảm giác tội lỗi.
Tuy nhiên, đó không chỉ là sự biến động về mặt cảm xúc.
Những tác động về thể chất sau đột quỵ, như đau đớn hoặc mệt mỏi, dẫn đến những thay đổi trong hành vi của bạn, như tăng sự cáu kỉnh hoặc xu hướng tránh giao tiếp xã hội.
Nhưng hãy nhớ rằng,
Thừa nhận những thay đổi này và tìm cách đối phó với chúng có thể ngăn những cảm xúc này lấn át bạn và ảnh hưởng đến quá trình hồi phục của bạn.
Bảng dưới đây sẽ tóm tắt nhanh sự thay đổi và cách phục hồi cảm xúc sau đột quỵ
| Thay đổi | Ảnh hưởng | Chiến lược phục hồi |
| Cảm xúc thất thường | Cảm xúc không ổn định, từ ức chế đến quá khích | Tham gia vào các nhóm hỗ trợ tâm lý và liệu pháp hành vi nhận thức |
| Ức chế hoặc bùng phát | Khả năng kiểm soát cảm xúc suy yếu, gây ra những phản ứng thiếu dự đoán | Sử dụng các kỹ thuật giảm stress và học cách nhận biết cảm xúc để ứng phó tốt hơn |
| Thay đổi tính cách | Biến đổi tính cách do ảnh hưởng của tổn thương não | Xây dựng mối quan hệ mạnh mẽ với gia đình và bạn bè, tận hưởng các hoạt động xã hội để cải thiện sự tương tác |
Mẹo và chiến lược đơn giản
- Xây dựng thói quen hàng ngày đơn giản và dễ quản lý. Tham khảo: Bảo vệ tim mạch để phòng ngừa đột quỵ
- Tham gia vào cộng đồng và nhóm hỗ trợ để chia sẻ kinh nghiệm và cảm xúc. Tham gia group facebook: Cồng đồng phòng ngừa đột quỵ
- Thiết lập mục tiêu phục hồi cá nhân và theo dõi tiến trình.
5 điều bạn cần nhớ trước khi bắt đầu quá trình phục hồi sau đột quỵ
1. Tầm quan trọng của quá trình phục hồi
Phục hồi sau đột quỵ không chỉ đề cập đến việc khôi phục khả năng vận động, mà còn giúp bệnh nhân tìm lại sự tự chủ và độc lập trong cuộc sống thường nhật.
Thực hiện các bước phục hồi cẩn thận và khoa học chính là chìa khóa mở cánh cửa về một tương lai khỏe mạnh, giảm thiểu nguy cơ đột quỵ tái phát và nâng cao chất lượng sống.
Một kế hoạch phục hồi được cá nhân hóa, kết hợp giữa vận động, dinh dưỡng và tâm lý sẽ đem lại hiệu quả cao nhất.
2. Chọn đúng nơi phục hồi sau đột quỵ
Việc chọn nơi để phục hồi sau đột quỵ là một quyết định quan trọng.
Bạn phải tìm một cơ sở y tế có:
- Đội ngũ chuyên gia dày dặn kinh nghiệm, nhiệt huyết, tận tâm.
- Trang thiết bị tiên tiến,
- Chương trình phục hồi đã được kiểm nghiệm qua thực tiễn.
Môi trường chăm sóc ưu tú như vậy sẽ giúp người bệnh có được cơ hội hồi phục tốt nhất.
Tham khảo: 33/100 Trung tâm đột quỵ chất lượng nhất cả nước (đạt chuẩn WSO)
3. Hiểu quá trình phục hồi sau đột quỵ
Phục hồi sau đột quỵ không phải là cuộc đua nước rút mà là một chặng đường marathon với nhiều bước tiến khác nhau.
Quá trình này bắt đầu từ những bước đơn giản như:
- Đánh giá sức khỏe,
- Rồi đến việc thiết lập mục tiêu cụ thể cho quá trình phục hồi,
- Và cuối cùng là áp dụng phương pháp vật lý trị liệu để nâng cao chức năng.
Hiểu rõ từng bước trong hành trình này có nghĩa là bạn và người chăm sóc có thể phối hợp với nhau một cách hiệu quả, đồng hành cùng sự tiến bộ của bệnh nhân.
4. Xác định mục tiêu cụ thể
Đặt ra mục tiêu trong hồi phục sau đột quỵ là bước không thể thiếu.
Mục tiêu này cần rõ ràng, có thể đo lường và phải thực sự khả thi. Nó giống như ngọn hải đăng, chiếu sáng và chỉ lối cho bệnh nhân cùng đội ngũ y tế tiến về phía trước.
Với những mục tiêu, chúng ta có thể theo dõi tiến độ và khi cần thiết, điều chỉnh kế hoạch phục hồi cho phù hợp.
Ví dụ:
Với mục tiêu là “để không xảy ra đột quỵ một lần nữa“. Thì với mục tiêu này chúng ta sẽ có những hành động cụ thể để đạt được nó và sẽ được hướng dẫn kỹ ở phần tiếp theo của bài viết.
Tìm hiểu thêm: 9 dấu hiệu tai biến lần 2 và cách nhận biết
5. Vai trò của người chăm sóc (đội ngũ chăm sóc)
Trong hành trình hồi phục sau đột quỵ, mỗi thành viên trong đội ngũ chăm sóc đều có một sứ mệnh riêng.
Không chỉ từ bác sĩ, y tá, chuyên gia vật lý trị liệu mà đến người thân và bạn bè, mỗi người đều cần mang lại sự chăm sóc chuyên nghiệp, hỗ trợ tinh thần và giúp đỡ kỹ thuật.
Họ là những bàn tay vững chắc, đồng hành cùng người bị đột quỵ vượt qua mỗi thử thách để tiến tới mục tiêu hồi phục thành công.
Làm sao để ngăn ngừa đột quỵ tái phát?
Hiểu rõ nguy cơ tái phát đột quỵ
Trước hết, điều quan trọng là phải hiểu rõ về nguy cơ của một cơn đột quỵ tái phát. Những người đã trải qua đột quỵ có nguy cơ cao gặp lại tình trạng này trong tương lai.
| Yếu tố nguy cơ | Giải thích | Biện pháp phòng ngừa |
| Tăng huyết áp | Huyết áp cao là nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ tái phát. | Điều chỉnh lối sống, dùng thuốc |
| Cholesterol cao | Mức cholesterol cao có thể dẫn đến xơ vữa động mạch. | Ăn uống lành mạnh, thuốc, kiểm soát cholesterol tại nhà |
| Bệnh tiểu đường | Điều này làm tăng nguy cơ xơ vữa và huyết khối. | Kiểm soát bệnh tiểu đường và lượng đường trong máu |
| Rung nhĩ | Khi rung nhĩ, tâm nhĩ không co bóp, dẫn đến máu luẩn quẩn trong tâm nhĩ và dễ hình thành cục máu đông. | Chẩn đoán rung nhĩ để phát hiện sớm, dùng thuốc |
| Hút thuốc lá | Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ đột quỵ lần nữa. | Ngừng hút thuốc |
Hãy đọc bài viết
Cách phòng ngừa đột quỵ toàn diện (ngừa 80% nguy cơ) để nắm lấy những kiến thức cốt lõi và quan trọng.
Thay đổi lối sống để phòng ngừa đột quỵ lần 2
Thực hiện các thay đổi về lối sống là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong việc ngăn chặn đột quỵ tái phát. Đây là một số biện pháp mà bạn có thể thực hiện ngay lập tức:
- Bỏ hút thuốc lá: Hút thuốc là một trong những nguy cơ hàng đầu cho đột quỵ.
- Chế độ ăn lành mạnh: Ăn nhiều trái cây, rau củ và ngũ cốc nguyên hạt, hạn chế thức ăn chứa nhiều chất béo, muối, và cholesterol.
- Vận động và tập thể dục: Duy trì hoạt động thể chất đều đặn giúp kiểm soát cân nặng và huyết áp.
- Kiểm soát cân nặng: Duy trì trọng lượng cơ thể ở mức khỏe mạnh để giảm áp lực lên hệ thống tim mạch.
Kết nối với bác sĩ
Đối phó với nguy cơ đột quỵ không chỉ dừng lại ở việc thay đổi lối sống, mà còn cần có sự can thiệp y tế kịp thời và phù hợp.
Việc dùng thuốc để kiểm soát huyết áp, giảm cholesterol, hay phòng tránh tình trạng máu vón cục là những phương pháp được áp dụng phổ biến.
Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là phải làm việc cùng bác sĩ để xây dựng một kế hoạch điều trị dựa trên đặc thù sức khỏe của mỗi người.
Hiện nay có nhiều ứng dụng di động như App Bác Sỹ Ơi giúp bạn kết nối trực tiếp, gọi video call với bác sĩ giỏi ở tuyến đầu. Hãy ứng dụng công nghệ vào việc chăm sóc phục hồi sau đột quỵ cho bạn và người thân.
Tham khảo những bác sĩ giỏi ở TP.HCM, những vị bác sĩ có thể theo giỏi và hỗ trợ bạn từ xa thông qua ứng dụng Bác Sỹ Ơi
Tuân thủ kế hoạch phòng ngừa đột quỵ
Để không cho đột quỵ cơ hội ghé thăm lần nữa, bạn cần phải theo sát kế hoạch phòng ngừa mà bác sĩ đã đề ra.
Đó không chỉ là uống thuốc đầy đủ, đúng giờ mà còn bao gồm việc bạn phải thay đổi cách sống, như ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên và không quên các buổi tập phục hồi chức năng.
Đây chính là bộ ba vàng giúp bạn giữ gìn sức khỏe, bảo vệ mình khỏi nguy cơ đột quỵ.
Tham khảo hướng dẫn cách bảo vệ tim mạch để phòng ngừa đột quỵ, nơi bạn tìm thấy những hướng dẫn đơn giản nhất để bắt đầu.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ
Kiểm tra sức khỏe định kỳ giống như những cột mốc quan trọng trên con đường bảo vệ sức khỏe của bạn.
Giúp phát hiện các nguy cơ tiềm ẩn và nắm bắt sớm những biến động của cơ thể, từ đó có những điều chỉnh kịp thời cho kế hoạch phòng ngừa bệnh tật.
Nói một cách nôm na, việc này giống như việc kiểm tra và bảo dưỡng xe ô tô định kỳ để đảm bảo xe luôn vận hành mượt mà và giảm thiểu sự cố.
Có một điểm đáng lưu ý là,
Hồ sơ y tế nếu được lưu giữ ở một nơi, sẽ giúp các bác sĩ theo dõi và kiểm tra tốt hơn, hiểu quả hơn.
Do đó,
Bạn nên tải ngay App Bác Sỹ Ơi để bắt đầu cập nhật hồ sơ ý tế của mình lên đây, hoàn toàn miễn phí.
Vai trò của người chăm sóc trong quá trình phụ hồi sau đột quỵ
Sức mạnh của người chăm sóc
Người chăm sóc sau đột quỵ không chỉ là người hỗ trợ trong việc ăn uống, vận động mỗi ngày, mà còn là nguồn động viên tinh thần không thể thiếu.
Họ phải hiểu sâu sắc và kiên nhẫn, vì con đường hồi phục là hành trình dài đầy thách thức.
Sự đồng hành của người chăm sóc chính là một phần quan trọng của bài toán phục hồi, giúp người bệnh không chỉ cải thiện sức khỏe mà còn giữ vững tinh thần chiến đấu.
| Nhu cầu | Vai trò của người chăm sóc | Kết quả mong đợi |
| Khả năng vận động | Khuyến khích và hỗ trợ việc luyện tập | Cải thiện sức khỏe và khả năng vận động |
| Chăm sóc cá nhân | Giúp đỡ trong các hoạt động hàng ngày | Tăng cường sự độc lập và tự tin |
| Giao tiếp | Thực hành kỹ năng giao tiếp cùng người bệnh | Cải thiện khả năng giao tiếp |
| Nhận thức | Hỗ trợ các bài tập trí nhớ và suy luận | Phục hồi và duy trì các chức năng nhận thức |
| Kỹ năng xã hội | Khuyến khích giao lưu và tương tác xã hội | Tăng cường mối quan hệ xã hội |
Vai trò trong việc phục hồi chức năng
Người chăm sóc có thể giúp người hồi phục từ đột quỵ bằng việc:
- Hỗ trợ trong việc luyện tập các bài tập vật lý trị liệu để phục hồi sức khỏe và cơ bắp.
- Tổ chức các hoạt động hàng ngày như ăn uống, vệ sinh cá nhân, giúp người bệnh tăng cường khả năng tự chăm sóc bản thân.
- Kiên nhẫn luyện tập giao tiếp và sử dụng các công cụ hỗ trợ như bảng chữ cái hoặc công nghệ hỗ trợ để cải thiện khả năng ngôn ngữ.
- Thực hiện các trò chơi trí tuệ và các hoạt động kích thích tư duy để duy trì và phát triển khả năng nhận thức.
- Khuyến khích người bệnh tham gia các hoạt động xã hội để cải thiện kỹ năng giao tiếp và mối quan hệ với người khác.
Vai trò ngăn ngừa một cơn đột quỵ khác
Ngăn chặn tái phát đột quỵ là một nhiệm vụ quan trọng mà người chăm sóc cần phải nắm bắt:
- Theo dõi và quản lý các yếu tố nguy cơ như huyết áp cao, tiểu đường, cholesterol và rung nhĩ.
- Giúp người bệnh duy trì lối sống lành mạnh, bao gồm chế độ ăn uống cân đối và hoạt động thể chất đều đặn.
- Hỗ trợ việc tuân thủ kế hoạch điều trị và sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
Hỗ trợ tâm lý: đối phó với những thay đổi cảm xúc và tính cách
Người chăm sóc có thể giúp giảm nhẹ các thay đổi về tâm lý và tình cảm sau đột quỵ bằng cách:
- Cung cấp sự an ủi và khích lệ mỗi khi người bệnh cảm thấy mất phương hướng hoặc chán nản.
- Đồng hành và cung cấp sự hỗ trợ tinh thần mỗi ngày để giúp người hồi phục cảm thấy không cô đơn và bi quan.
Nguồn lực và hỗ trợ cho chính người chăm sóc
Cuối cùng, người chăm sóc cũng cần được hỗ trợ và có nguồn lực để đảm bảo sức khỏe của chính mình cũng như cung cấp sự chăm sóc tốt nhất:
- Tìm kiếm thông tin từ các tổ chức uy tín như American Stroke Association để có được kiến thức và hiểu biết sâu sắc về đột quỵ và cách phục hồi.
- Tham gia các nhóm hỗ trợ trực tuyến hoặc cộng đồng địa phương để chia sẻ kinh nghiệm và nhận được sự cảm thông từ người khác.
Tham gia ngay cộng đồng phòng ngừa đột quỵ
Kết luận
Đột quỵ có thể gây ra những thay đổi to lớn về thể chất, giao tiếp, nhận thức, cảm xúc và tính cách của người bệnh. Tuy nhiên, phục hồi chức năng có thể giúp họ lấy lại khả năng và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Vai trò của người nhà trong quá trình hồi phục của người bệnh sau đột quỵ là vô cùng quan trọng. Người nhà cần cung cấp sự hỗ trợ về mặt thể chất, tinh thần, đồng thời tạo điều kiện để người bệnh tham gia vào các hoạt động phục hồi chức năng.
Dưới đây là một số điểm cần ghi nhớ:
- Hiểu rõ về những thay đổi có thể xảy ra sau đột quỵ để có thể hỗ trợ người bệnh tốt nhất.
- Khuyến khích và động viên người bệnh tham gia vào các hoạt động phục hồi chức năng.
- Tạo môi trường sống an toàn và thoải mái cho người bệnh.
- Chăm sóc sức khỏe bản thân để có thể hỗ trợ người bệnh lâu dài.
Phục hồi sau đột quỵ là một quá trình lâu dài và đầy thử thách. Hãy kiên nhẫn, quyết tâm và tìm kiếm sự hỗ trợ.